کد مطلب:39076 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:16

گنجینه پرسمان » اهل بيت

فرق خاتم در خاتم الاوصيايي كه به امام علي( نسبت داده شده باخاتم النبيين كه به پيامبر نسبت داده شده چيست؟

در پاسخ بايد گفت كه درباره اطلاق كلمه خاتم الاوصياء بر علي ( محل ترديد است بلكه در روايات، تعبير كلمه وصي را از زبان پيامبر( نسبت به اميرالمؤمنين( داريم. در ذيل آيه مباركه وانذر عشيرتك الاقربين كه شيعه سني روايت كردند و علامه اميني دركتاب الغدير آورده اند كه پيامبر اسلام( به امر خدا خويشان خود را دعوت كرد كه آنها را انذار كند. سپس پيامبر( از حاضرين سوال كردند چه كسي از شما مرا ياري مي كند تا جانشين و وصي من باشد. كسي پاسخ حضرت را نداد تا بار سوم كه علي( بلند شد و پيامبر( فرمودند : انت اخي و وصي و خليفتي من بعدي و با اين تعابير متفاوت تصريح به وصايت حضرت علي(كردند.

علامه طباطبائي در اين زمينه مي فرمايند : پيغمبر اكرم( در اولين روزهاي بعثت كه به نص قرآن مأموريت يافت كه خويشان نزديك تر خود را به دين خود دعوت كند صريحاً به ايشان فرمود كه هر يك از شما به اجابت دعوت من سبقت گيرد، وزير و جانشين و وصي من است. علي( پيش از همه مبادرت نموده اسلام را پذيرفت و پيغمبراكرم( ايمان او را پذيرفت و وعده هاي خود را تقبل نمود. در ذيل اين حديث، علي( مي فرمايد : من كه از همه كوچكتر بودم عرض كردم : من وزير تو مي شوم، پيغمبر دستش را به گردن من گذاشته فرمود : اين شخص برادر و وصي و جانشين من ميباشد بايد از او اطاعت نماييد، مردم مي خنديدند و بي ابي طالب مي گفتند : تو را امر كرد كه از پسرت اطاعت كني.(تاريخ طبري، ج2، ص321، تاريخ ابي الفداء، ج1، ص116 البدايه و النهايه، ج3، ص39، غايه المرام، ص320 1

اما تعبير خاتمالاوصيا در مورد حضرت علي( گفته نشده است بلكه اين تعبير را درباره امام زمان( داريم.

در اين رابطه روايتي از كشف الغمه،علامه اربلي ج2، ص499، نقل شده است : ابوبصير خادم است كه گفت : برصاحب الزمان( وارد شدم، در حالي كه درون گهواره بود، نزديك رفتم و سلام كردم، حضرت فرمود : مرا مي شناسي؟ عرض كردم : آري، تو بزرگ و سيد من و فرزند امام من هستي...حضرت فرمود : انا خاتم الاوصياء وبي يرفع البلاء من اهلي و شيعتي 2

اين روايت تصريح بر اين مطلب دارد كه كلمه خاتم الاوصياء نسبت به صاحب الزمان بكار برده شده و معناي خاتم نيز اتقضاي اين را دارد كه ختم به امام زمان( شود.

اما در تفاوت كلمه خاتم در خاتم الانبياء و الاوصياء بر حسب روايتي كه پيامبر( فرمودند يا علي من در تنزيل قرآن جنگيدم و تو در تأويل قرآن مي جنگي، بايد بگوييم كه خاتم الانبيايي پيامبر اسلام( ختم نزول آيات واحكام از جانب خدا و انقطاع وحي است. از اين جهت پيامبر( خاتم الانبياء هستند ولي در تأويل واقعي آنچه كه پيامبر(آورده اند و باعث اختلافات ميان مسلمانها شده مانند جنگ صفين كه قرآنها را بر سرنيزه كرده و به نفع خودشان تأويل تا صحيح از قرآن مي كردند، حضرت علي( با اين تأويل مي جنگيد و مي فرمود كه قرآن ناطق منم.

روايات مختلفي بر اين مطلب تصريح دارند از جمله : ابوالصباح كناني گويد : امام صادق( فرمود : خداوند تنزيل و تأويل را به پيامبرش آموخت و پيامبر نيز آن را به علي( ياد داد. از پيامبر گرامي( نقل شده كه خطاب به اصحاب خود فرمود : از ميان شماكسي است كه بر تأويل مي جنگد همانطور كه من بر تنزيل جنگيدم.

سليم بن قيس از سلمان فارسي نقل كرده كه گفت علي( همه قرآن را جمع آوري كرده و با دست خود تنزيل و تأويل آنرا نوشت. 3

پس تأويل قرآن به علي( خاتمه پيدا نكرد بلكه امامان بعد آن حضرت نيز در تأويل واقعي قرآن مي جنگيدند با اينكه قرآن در ميان مسلمين قرار داشت ولي حكومت ها آن را به گونه اي تأويل مي كردند كه امامان در مقابل آن ايستاده و شاهد مي آوردند و تأويل واقعي آن را بيان مي كردند. و اين امر تا زمان امام عصر( بايد ادامه داشته باشد. در واقع خاتم الاوصياء خاتميت تأويل آيات قرآن كريم است. امامي كه حجت بر همه است وقتي كه تأويلات خودش را از قرآن كريم ارائه مي كند گفته مي شود كه دين جديدي آورده و حال آنكه همان قرآن است. امام صادق ( ميفرمايد : هنگامي كه قائم خروج كند امر جديد و كتاب جديد و روش جديد و داوري جديدي با خود مي آورد... چنانكه امام باقر( نيز فرموده است : هنگامي كه قائم آل محمد ( قيام كند خيمه هايي نصب مي كند براي كساني كه قرآن را همانطور كه نازل شده به مردم تعليم دهند، اين مشكلترين كارهاست. زيرا آن قرآن به عكس قرآن فعلي جمع آوري شده است. 4



1. شيعه در اسلام، علامه طباطبايي، ص26،25

2. يكصد پرسش و پاسخ پيرامون امام زمان(،عليرضا رجايي تهراني،ص47

3. روشهاي تأويل قرآن، دكتر محمد كاظم شاكر،ص72

يكصد پرسش و پاسخ پيرامون امام زمان(. عليرضا رجايي تهراني، ص215.216